Doktoratura
DR.VIOLETA ZATRIQI
I – HYRJA
Kontraktura e Dupuytren-it është ndryshim nodular fibroproliferativ i fascies palmare të pëllëmbës,
çrregullim i trashëguar autonom dominant, prej të cilit më së shpeshti sëmuren meshkujt mbi moshën
60 vjeçare, para së gjithash popullata skandinave, irlandeze dhe banorët e Evropës Lindore.
Ky çrregullim progresiv fibroproliferativ përfundon me inde në formë të noduleve dhe çon në
ndryshime irevezibile permanente, duke e shkurtuar fascien palmare, e cila shkakton kontrakturë të
gishtërinjve të përfshirë.
Iskemia lokale mikroqarkullatore në pëllëmbë, si dhe faktorët specifikë të fibrociteve dhe
derivateve të trombociteve, ndikojnë në rritjen e shpeshtësisë së miofibroblasteve dhe ndryshimin e
strukturës kolagjene të indin të përfshirë.
Përshkrimin e parë të sëmundjes e bëri Felix Plater-i (1536-1614), i cili e përshkroi rastin e
lëndimit trakcional të gishtit të pëllëmbës te një gurgdhendës, me pasojë kontrakturën fleksore të
fiksuar. Përshkrimin e sëmundjes me propozimin për trajtim e ka dhënë në vitin 1808 Henry Cline
(1750-1826). Ky i pari e ka vërejtur trashjen e tetivave. Po ashtu, ai ka treguar për çështjen e
afërsisë së nervave digitalë dhe arterieve, për ç’arsye kërkohet precizitet i madh në punën
operatore.
Sir Ashley Cooper (1768-1841) në librin “A Treatise on Dislocation and Fracture of the Joints” në
vitin 1822, vëren se inflamacioni kronik i aponeurozës palmare çon deri te kontraktura e
gishtërinjëve dhe se trauma e përsëritur mund të jetë shkaktare e inflamacionit, ai në terapi e
propozon fascietominë perkutane.
Baroni Gulliaume Dupuytren (1777-1835) ishte njëri nga kirurgët më të mëdhenj i të gjitha kohërave.
Gjatë vitit 1834 publikoi punimin, në të cilin i përshkroi dy të sëmurë me fibrozë palmare. Në këtë
punim ai ka përsëritur shumë shënime të paraardhësve të tij, duke përfshirë edhe teorinë e
Cooper-it, që kontraktura ndodhë për shkak të ngarkesës apo traumës.
Edhe përkundër faktit se në artikull nuk është gjetur ndonjë risi, emri i Dupuytren-it në rrethet
mjekësore shumë shpejt u lidh me këtë sëmundje. Duhet pranuar se punimi i Dupuytren-it ishte me
shumë detaje dhe më i thuktë se të tjerët, dhe se në të përveç anatomisë patologjike, janë
përshkruar: tabloja klinike, rrjedha e procedurës operative dhe postoperative, rezultatet e
shërimit dhe përcjellja e gjatë e sëmundjes.
1. 1 ETIOLOGJIA DHE INCIDENCA
Me kontrakturë të Dupuytren-it më së shumti janë të atakuar skandinavët, irlandezët dhe
skotlandezët, si dhe kanadezët dhe islandezët, ndërsa kjo sëmundje shumë më rrallë paraqitet te
popullata në mesdhe, te zezakët dhe aziatikët. Hulumtimet e fundit kanë
dëshmuar se mund të lajmërohet edhe te kinezët dhe japonezët.
Sot dihet se incidenca e sëmundjes së Dupuytren-it është më e shpeshtë tek epileptikët, diabetikët,
alkoolistët dhe te të sëmurët të cilët qëndrojnë gjatë në pozitën shtrirë.
Incidenca e lartë e kontrakturës së Dupuytren-it te të sëmurët me epilepsi, mund të jetë shkaktuar
nga përdorimi i zgjatur i barbiturateve. Ndonjëherë te këta të sëmurë zhvillohet kontraktura
progresive qysh në fëmijëri, për shkak të marrjes së vazhduar të sedativëve, të cilët përmbajnë
acidin barbiturik. Procesi patologjik zakonisht ndërpritet me ndërprerjen e marrjes së
preparatit. Lidhshmërinë e rritjes së incidencës së kontrakturës së Dupuytren-it tek epileptikët,
për shkak të trajtimit me antikonvulzivë, dhe incidencës së rritur të sëmundjes tek alkoolistët, e
kanë bërë shumë shkencëtarë, të cilët mendojnë se çrregullimet e funksionit të mëlçisë mund ta kenë
shkaktuar këtë sëmundje. Incidenca e kontrakturës së Dupuytren-it tek epileptikët është 34 %
(8-57%), ndërkaq sëmundja më
së shpeshti shfaqet në të dy format dhe është agresive.1,2,3
Ekzistojnë dy teori për shkaktimin e sëmundjes: Stuhler (1977) beson se kontraktura e Dupuytren-it
është më shumë e shprehur tek epilepsia idiopatike sesa tek ajo traumatike, e që sipas të gjitha
gjasave është e lidhur me trashëgiminë. Frocher dhe Hoffman (1983) besojnë se phenobarbitoni është
shkaktar i kontrakturës së Dupuytren-it. Ata kanë gjetur se shkalla e sëmundjes ndryshon
proporcionalisht me dozën e barit.4,5
Lidhshmërinë e alkoolizmit dhe sëmundjes së kontrakturës së Dupuytren-it e kanë hulumtuar shumë
autorë, të cilët kanë ardhur në përfundim se incidenca e sëmundshmërisë është 39% (8.6-78%),
ndërkaq incidenca më e lartë është tek alkoolistët me cirozë të mëlçisë.6,7,8
Prevalencën e rritur të sëmundjes së Dupuytren-it tek alkoolistët kronikë Burge dhe bp. e kanë
gjetur në lidhjen në mes të pirjes së duhanit dhe paraqitjes së kontrakturës së Dupuytren-it te
këta të ekzaminuar. Duke u mbështetur mbi faktin se të gjithë alkoolistët janë duhanpirës të
pasionuar dhe se nuk është gjetur ndonjë lidhje me sinjifikancë statistikore ndërmjet disfunksionit
të mëlçisë dhe kontrakturës së Dupuytren-it, ata besojnë se duhan-pirja mund të jetë faktor që
kontribon në paraqitjen e sëmundjes, posaçërisht kur dihet se qarkullimi mikrovaskular është i
reduktuar për 29% pas pirjes së
dy cigareve.6,9,10
McFarlane ka gjetur se incidenca e sëmundjes te të sëmurët me diabetes mellitus është 8%, ndërkaq
Noble (1984) ka gjetur një incidencë prej 42%. Nardoni (1981) tregon se 93% nga 368 të sëmurë me
kontrakturë të Dupuytren-it kanë testin abdormal të tolerancës së glukozës. Janë dy faktorë që
ndikojnë pozitivisht në incidencën e kësaj sëmundjeje te diabetikët: mosha dhe koha e zgjatjes së
sëmundjes.11,12,13,14
Është e njohur se artriti reumatik është më i shpeshtë te femrat, ndërsa kontraktura e Dupuytren-it
është 9 deri 10 herë më e shpeshtë te meshkujt. Sikur të kishte ekzistuar lidhshmëria ndërmjet
artritit reumatik dhe kontrakturës së Dupuytren-it, atëherë do të duhej që kontraktura e
Dupuytren-it të lajmërohet më shpesh te femrat, gjë që nuk është vërtetuar.
Nodujt palmarë të Dupuytren-it duhet dalluar prej nyjeve reumatizmale, tetivave fleksore në
pëllëmbë dhe nyjeve sekondare reaktive të cilat i përshkroi Flatt-i. Nyjet reumatizmale mund të
lidhen me fenomenin “trigger finger”, të përcjella ndonjëherë me kufizime të fleksionit aktiv. Me
palpimin e pëllëmbës ndërmjet hullisë palmare distale dhe të mesme, të pjesës së falangës
proksimale, mund të përcaktohet se nyjet shtrihen në pëllëmbë apo
ndarjen e gishtit fleksor. Në të vërtetë, nyjet e Dupuytren-it lajmërohen më së shpeshti në
vendin ku fascia normalisht është e ngjitur për lëkurë, do të thotë distalisht prej nyjës MCP dhe
proksimalisht prej nyjeve PIP. Përveç kësaj, incidenca e paraqitjes së sëmundjes së Dupuytren-it te
të sëmurët me artrit reumatizmal është më pak e rëndësishme statistikisht sesa në popullatën e
zakonshme. Për këtë arsye konsiderohet se prezenca e “trigger finger”-it mund të jetë vetëm
rastësisht e shoqëruar me nyjet palmare te kontraktura e Dupuytren-it dhe pa artrit reumatizmal.
Megjithatë, sëmundja e Dupuytren-it mund të vërehet te të sëmurët me sëmundje reumatizmale dhe
atëherë është e fshehur me deformitete reumatizmale, posaçërisht me deformitet reumatizmal të
pëllëmbës me deviacion fleksor dhe ulnar në nyjet e MCP. Ndonjëherë, pas rikonstruimit të
deformiteteve reumatizmale të pëllëmbës p.sh. tek aloartroplastika e nyjës MCP, mund të vërtetohet
se mbetet fleksioni rezidual i gishtërinjve, si pasojë e shiritit palmar.
Deformitetet e pëllëmbës te pacientët, të cilët janë të sëmurë nga artriti reumatizmal, mund të
jenë me shumë apo më pak të shprehura. Më së shpeshti fjala është për subluksacion ulnaro-palmar të
nyjës MCP, i cili mund të jetë i përcjellë me deformitetin e nyjës PIP të tipit “qafa e mjellmës”.
Kur tabloja klinike është e qartë dhe me analiza laboratorike të kompletuara, atëherë ndryshimet e
cekura më parë me siguri mund të konsiderohen si pasojë e artritit reumatizmal. Mirëpo, kur nuk
kemi “qafë të mjellmës” dhe deformitete të tjera të nyjeve PIP dhe DIP, e te pacienti vërehen
shiritat e trashur palmarë, vështirë se mund të thuhet që kemi të bëjmë me artritin
reumatizmal apo
“vetëm” me kontrakturën e Dupuytren-it.15,16
